Zawarcie małżeństwa warunkowane jest wystąpieniem szeregu przesłanek. Niezachowanie choćby jednej
z nich powoduje, że małżeństwo nie zostaje zawarte, a zatem nie istnieje (matrimonium non existens).
Przesłanki istnienia małżeństwa dla formy świeckiej i wyznaniowej są tożsame, a są to mianowicie:
- różnica płci nupturientów
- jednoczesna obecność nupturientów w chwili składania oświadczeń woli o wstąpieniu w związek małżeński
- zgodność oświadczeń wyrażających wolę zawarcia małżeństwa
- udział czynnika oficjalnego.
Odnosząc się do kwestii jednoczesnej obecności nupturientów w chwili składania oświadczeń woli o wstąpieniu w związek małżeński wskazać należy, iż wymóg równoczesnej obecności przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub przed duchownym oznacza, iż oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński są składane w określonym czasie, jedno po drugim. Nie czyni zatem zadość temu wymogowi stawienie się nupturientów w różnym czasie.
Od wymogu osobistego stawiennictwa istnieje wyjątek przewidziany w art.6 KRO. Przepis ten dopuszcza złożenie oświadczenia woli o wstąpieniu w związek małżeński przez pełnomocnika.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Art. 6
§ 1. Z ważnych powodów sąd może zezwolić, żeby oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński (…) zostało złożone przez pełnomocnika.
Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia woli o wstąpieniu związek małżeński może być udzielone tylko na podstawie wydanego wcześniej zezwolenia sądu. Sąd wydaje przedmiotowe zaświadczenie w sytuacji, gdy zaistnieją ku temu ważne powody. Pełnomocnictwo powinno być sporządzone w formie pisemnej z podpisem urzędowo poświadczonym, wskazywać osobę, z którą małżeństwo może być zawarte oraz wymieniać osobę pełnomocnika.
Uchwałą Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – mającej moc zasady prawnej – z dnia 8 czerwca 1970 r. III CZP 27/70 wskazano, iż za ważne powody w rozumieniu art. 6 § 1 k.r.o. należy uznać takie okoliczności, które w świetle zasad współżycia społecznego usprawiedliwiają odstąpienie od obowiązku jednoczesnego stawienia się przyszłych małżonków przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego dla założenia oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Żadna zatem z góry określona sytuacja osoby ubiegającej się o zezwolenie jej na złożenie przez pełnomocnika oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński, w szczególności także fakt jej zamieszkiwania za granicą oraz związane z tym trudności przyjazdu do Polski, nie mogą być same przez się uznane za ważne powody w rozumieniu powołanego wyżej przepisu.
Niedopuszczalne jest zawarcie małżeństwa w ten sposób, iż oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński zostaną złożone przez pełnomocników obojga nupturientów.