W przypadku znalezienia rzeczy w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby oczywiście bezcelowe, staje się ona przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych znalazcy i właściciela nieruchomości, na której rzecz została znaleziona. Domniemywa się wówczas, iż udziały współwłaścicieli są równe. Znalazcy nie przysługuje znaleźne, bowiem nabywa udział we współwłasności rzeczy znalezionej.
Inaczej sprawa wygląda jeżeli rzecz znaleziona jest zabytkiem lub materiałem archiwalnym. W razie znalezienia tzw. skarbu – rzeczy, mającej znaczną wartość materialną, naukową, artystyczną, odkrytej lub znalezionej w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby oczywiście bezcelowe, rzecz taka staje się automatycznie własnością Skarbu Państwa, a znalazca jest obowiązany wydać ją niezwłocznie właściwemu staroście, w ślad za brzmieniem art. 189 k.c.
Szczególne uregulowania dotyczące odkrycia bądź znalezienia skarbów stanowiących zabytki zawierają przepisy ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Rozwiązania dotyczące kwestii własnościowych zawarte w przedmiotowej ustawie korespondują z regulacjami kodeksu cywilnego stanowiąc, iż zabytki archeologiczne stanowią własność Skarbu Państwa.
Wskazane przepisy określają szczegółowy tryb postępowania ze znalezionymi rzeczami. W odniesieniu do zabytków architektonicznych wprowadzają nagrody dla ich odkrywców lub przypadkowych znalazców, których rodzaje i wysokość określa Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2015 r. w sprawie nagród za znalezienie zabytków lub materiałów archiwalnych.
Zgodnie z brzmieniem § 3 rozporządzenia nagrodę pieniężną przyznaje się znalazcy w wysokości nie niższej niż jedna dziesiąta wartości materialnej zabytku lub materiału archiwalnego – nie wyższej jednak niż trzydziestokrotność kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym, ogłaszanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Jeżeli zabytek lub materiał archiwalny został znaleziony przez kilka osób, nagrodę pieniężną dzieli się na części w stosunku określonym przez te osoby, a w razie braku porozumienia między tymi osobami – na części równe.
Nagrodę pieniężną przyznaje się, gdy zabytek lub materiał archiwalny posiada znaczną wartość historyczną, artystyczną, naukową lub materialną. W pozostałych przypadkach znalazcy przyznaje się nagrodę w postaci dyplomu.